Fransız İhtilali’yle beraber göklere çıkarılan, köylülerin soylulara karşı dayanağı olan, ancak Marksizmle beraber yerden yere vurulan bir kavram: Burjuvazi. Peki nedir burjuvazi? Gelin beraber öğrenelim.
Burjuva sözcüğü Türkçeye 19. yüzyılda Fransızcadan geçmiştir. Türk Dil Kurumu burjuvaya karşılık olarak kent soylu sözcüğünü önermiştir. Anlamı: “Şehirde yaşayıp özel imtiyazlardan yararlanan kişi”dir.
Burjuva kelimesinin kökeni Latince burgus (kale burcu) sözcüğüne dayanmaktadır. Orta Çağ Avrupa’sında kentlerin surlarla çevrili olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda, köylüler çoğunlukla surların dışındaki çiftliklerde, yani kalenin dışında yaşarlardı. Burjuvalar ise surların içindeki kentte yaşarlardı.
Bu sözcük Fransızcada 1560’larda orta sınıf anlamında kullanılmaya başlanmıştır. Komünizmdeki “kapitalist” anlamında kullanılması ise 1883’te ortaya çıkmıştır.
Marksist terminolojide burjuvazi, kapitalist sistemde üretim araçlarına sahip olup emekçilerin artı-değerine el koyan sınıf olarak kullanılır. İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi’nin ardından, burjuvalarla, işçi ve köylü sınıfı çatışmaya başlamıştır. Bunda makinelerin ve fabrikaların sayısının artması, çok önemli bir rol oynamıştır.
Üretim araçlarının mülkiyetini elinde bulunduran, geçimlerini el emeği ile sağlamayan ve yönetimlerin kararlarını etkileme gücüne sahip olan sermaye sahiplerini içine alan sosyoekonomik sınıf olarak da tanımlayabileceğimiz burjuvazi, özellikle 13. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan ve kökü “bourg” (şehir) kelimesine dayanan bir ifadedir.
Şehir ve kasabalarda oturan ve geçimini zanaat yahut ticaretten sağlayan kimselere “burgensis” denmiştir. Burjuva, köylü, işçi ya da soylu sınıfına mensup olmayıp sosyal konumunu ve gücünü eğitimiyle zenginliğinden alan kentli kişidir.
Zamanla kent ve kasabalarda yaşayan ve geçimini ticaret ve zanaat ile sağlayan bağımsız toplumsal gruplar “burjuvazi” terimi ile ifade edilmeye başlanmıştır. Orta Çağ’ın sonlarına doğru kasabalar ve kentler gelişmiş, buralarda yaşamını sürdüren insanlarda sınıf bilinci uyanmıştır.
Kilise ile feodal beylerin yönetimi ve hukukî hakimiyeti altında olan kentlerde tüccar, esnaf, zanaatkar ve gayrimenkul sahipleri; aristokratların ve senyörlerin baskı ve etkilerinden kurtulmak amacıyla mücadeleye girişmiştir.
Feodalitenin ortadan kalkışı ile bağımsız kalan şehirlerin yönetimini tüccar, esnaf, zanaatkar ve gayrimenkul sahiplerinden oluşan “burjuvazi” sınıfı üstlenmiş, bu sınıf Batı toplumlarında git gide güçlenmiştir. XIV. yüzyıldan itibaren burjuvazi, belirli bir refah içerisinde yaşayan, taşınır ve taşınmaz mallara sahip olan ve bunlar sayesinde belli haklara sahip olan toplumsal bir sınıfı tanımlamakta kullanılmıştır.
Kapitalizm anlayışında biri proleterya diğeri burjuvazi olmak üzere iki sınıf vardır. Burjuvaların oluşturduğu sosyal sınıfa burjuvazi denmektedir.
Burjuva ifadesi, anlattığımız üzere başlarda şehir ve kentte yaşayan kimse anlamında kullanılırken sonraları Marks ve Engels tarafından, kapitalist orta sınıf ifadesinin karşılığı olarak ele alınmıştır. Günümüzde de üretim araçlarının ve fabrikaların sahibi kimseler olarak kabul edilen kişiler burjuva olarak tanımlanır. Burjuvalar yanında yüzlerce ve binlerce kişiyi çalıştıran kişilerdir de diyebiliriz. Ve böylece bir AhaliSözlük videomuzun daha sonuna geldik. Bu serimizin diğer videolarında değerlendirmemizi istediğiniz kavramları yorumlar kısmına yazabilirsiniz. Videolarımızdan haberdar olmak için abone olmayı ve bizlere destek olmak için videoyu beğenmeyi unutmayın.
0 Yorum