Bir kaza oldu diyelim. Kan kaybeden yaralılar için kan talebinde bulunur hastaneler. Ama işte kanı isterken grubunu da özellikle belirtirler. Çünkü mesela 0Rh+ kan grubuna sahip biri ABRh+ birisinden kan alamaz. Eğer bu kanı ona naklederseniz işin ucu ölüme kadar gidebilir. Peki, neden farklı kan grupları birbirine kan veremez? Veya kan grupları neden ve nasıl oluşur? Gelin videonun devamında hep beraber öğrenelim.
Kan nedir tam olarak? Aslında kan diye bir bileşik yok, kan dediğimiz o sıvının içinde yüzlerce parçacık ve hücre var. Bunlar damarlarımızda yüzüyor ve biz bunların geneline kan diyoruz. Kanın içinde oksijen taşımakla görevli alyuvarlar var. Kan gruplarının ayrılmasına sebep olan şey bu alyuvar hücrelerinde gizli. Kan grubunu belirleyen A ve B genleri, kanımızda bulunan alyuvarların zarlarında A ve B tipi proteinlerden hangisinin yer alacağını belirlerler. Kan grubunuz A ise alyuvarlarınızın zarında yalnızca A tipi protein, B ise yalnızca B tipi protein, AB ise her ikisinden de vardır, 0 ise alyuvarlarınızın zarında her ikisi de yoktur demektir. Alyuvar zarında bulunan ve kan grubunuzun belirlenmesinde rol oynayan bu proteinlere aglütinojen denir. Ancak kanda, kendinizinkinden farklı bir kan grubuna ait alyuvar hücrelerinin vücudunuza girmesini engelleyerek sizi koruyan aglütinin adlı antikorlar bulunur. Protein yapısında olan aglütininler de tıpkı aglütinojenler gibi A ve B tipinde olurlar.
Şimdi şöyle bir özet geçelim. Eğer kanınız A grubuysa A antijenine sahipsiniz demektir. Kanınıza B grubunun girmesini engellemek için de B antikoru bulundurursunuz. Eğer kanınız B grubuysa B antijenine sahipsiniz demektir. Kanınıza A grubunun girmesini engellemek için de A antikoru bulundurursunuz. Eğer kanınız AB grubuysa A ve B antijenine sahipsiniz demektir. Zaten her iki antijene de sahip olduğunuz için engellemeye gerek yoktur, bu yüzden hiçbir antikor bulundurmazsınız. Eğer kanınız 0 grubuysa A ve B antijenine de sahip değilsiniz demektir. Her iki gruptan da korunmanız gerektiği için A ve B antikorları bulundurursunuz. Kısaca antijen ve antikorun şöyle bir kuralı vardır, kan grubunuz neyse antijeniniz odur ve tam tersi de antikorunuzdur. Bu sınıflandırma A-B sınıflandırmasıdır. Bir de bunun dışında Rh sınıflandırması var. İlk defa Rhesus maymununda tespit edilen bir protein olduğu için ismi bu şekilde kalmıştır.
Rh faktörü sınıflandırması da şu şekilde işliyor. Eğer kanınız Rh + ise D antijenine sahipsiniz demektir. Zaten D antijenine sahip olduğunuz için kanda D antikoru bulunmasına gerek yoktur. Eğer kanınız Rh – ise D antijenine sahip değilsiniz demektir. D antijeninden korunmanız gerektiği için vücudunuzda D antikoru bulunur. Yani bir kişinin kan grubuna bakılırken A-B faktörü ve Rh faktörü olarak iki şekilde incelenir.
Peki, kan grubu nasıl belirleniyor? Ondan da kısaca bahsedelim. Üç adet solüsyon var: Anti-A, Anti-B ve Anti-D. Kanınızı üç ayrı yere damlatmanız lazım. Sonra bu üç kanın üzerine sırasıyla solüsyonlardan damlatacaksınız. Yalnızca Anti-A’da topaklanma varsa kan grubunuz A’dır. Anti-B’deki topaklanma kan grubunuzun B olduğunu anlatır. Hem Anti-A hem de Anti-B’de topaklanma olması kan grubunuzun AB olduğunu gösterir. Her ikisinde de topaklanma olmamışsa da kan grubunuz 0’dır. Şimdi de Anti-D kısmına geçelim. Topaklanma olması Rh pozitif olduğunuzu gösterir. Kan grubunuzun yanına + ekleyin. Hiç topaklanma olmadıysa Rh negatifsinizdir. Kan grubunuzun yanına – işareti ekleyin. İşte kan grubunuzu öğrendiniz.
Ve sıra geldi riskli işleme. Kan nakillerinde grubunuzun ne gibi bir önemi var? Bakın şimdi, biraz önce ne dedik? Antikorlar kabul etmedikleri antijenlerin kanla uyuşmasını engelliyor. Bir kan kaybı durumunda size yanlış nakledilen kan ölümünüze sebep olabilir. Çünkü vücudunuzda kan var ama uyuşma olmadığı için görevini yerine getiremiyor. Bunun için doğru kan nakli yaptığınızdan emin olmalısınız. Peki, buradaki kural ne? Bunu uzun bir liste şeklinde verebiliriz ama aslında pratik bir kuralı var. Eğer kuralı iyi anlarsanız tabloyu ezberlemenize gerek kalmaz. Deminki kuralımız neydi? Kan grubunuz neyse antijeniniz odur ve tam tersi de antikorunuzdur. Bu durumda kan uyumu kuralını da şöyle belirleyebiliriz. Antikorunuz neyse vücudunuz o antijene sahip bir kanı kabul etmez. Bir örnekle mantığını kavrayalım. Diyelim ki sizin kan grubunuz 0 Rh+. Bu durumda A ve B antijenlerine sahip değilsiniz ama A ve B antikorlarını vücudunuzda bulunduruyorsunuz. Bu da demek oluyor ki A ve B antijenlerine sahip olan A, B ve AB gruplarından kan alamazsınız. Çünkü sahip olduğunuz antikorlar bu antijenlere karşı savaşır ve bünyeye kabul etmez. Bir de Rh faktörü üzerinden bakalım. 0 Rh+ olduğunuz için D antijenine sahipsiniz demektir. Bu yüzden Rh üzerinden bir antikor bulundurmuyorsunuz. Bu yüzden hem D antijenine sahip olan 0 Rh+ bireyden hem de sahip olmayan 0 Rh- bireyden kan alabilirsiniz. Kan verirken de aynı kuralı kullanarak uyumlu olup olmadığınızı test edebilirsiniz.
Böylece bir videomuzun daha sonuna geldik. Videolarımızdan haberdar olmak için abone olmayı ve bizlere destek olmak için videoyu beğenmeyi unutmayın.
0 Yorum