Fransız İhtilali’ndeki Terör Dönemi’nin ardından devrimde yepyeni bir sayfa açmıştı Napolyon. Cephede tüm Fransa’nın kahramanıydı, devlet işlerine girmesiyle beraber Fransa’nın imparatoru da olmuştu. Fransız İhtilali videomuzda da söz verdiğimiz gibi bu videomuz Napolyon Bonapart ile ilgili. Peki, neler başarmış Napolyon? Gelin videonun devamında hep beraber öğrenelim.
(intro)
Napolyon Bonapart, 1769’da Korsika’da dünyaya gelmişti. Normalde Korsika, Cenova Cumhuriyeti’ne ait bir adaydı. Ancak Cenova adayı 1 yıl önce Fransa’ya satmıştı. Tabii halk bu alışverişten memnun olmamış ve Fransız varlığını kabul etmeyerek isyan etmişti. Hatta Napolyon’un babası da isyan birliklerinin içindeydi. Ancak Fransa isyanı bastırarak üstünlüğünü sağlamıştı. Napolyon 10 yaşına geldiğinde Fransız Korsika valisinin yardımıyla Kraliyet Bursu’nu kazanmış ve askeri okula girmişti. 1785 yılında topçu subayı olarak mezun oldu. Fransız İhtilali başladıktan sonra 1793’te Toulon Ayaklanması çıktı. Ayaklanmanın bastırılmasında teklif ettiği plan uygulanmış ve büyük bir zafer kazanılmıştı. Bunun üzerine generalliğe terfi etti. Daha sonra Jakobenlerin Paris’te çıkardığı isyanın bastırılması görevi de ona verildi. Bu olayda da yıldızı parladı. Bu büyük başarılar onu Avusturya ile savaşan ordunun başına getirdi. Askeri dehası sayesinde burada da büyük bir zafer kazandı. Savaşın sonunda imzalanan Campo Formio barışının 4 önemli noktası vardı:
- Venedik Cumhuriyeti tarihten siliniyordu.
- Avusturya Dalmaçya kıyılarını alarak Adriyatik’e açılıyordu.
- Günümüz Yunanistan’ının batı kıyılarındaki Yedi Ada’yı alan Fransa böylece Osmanlı’ya komşu oluyordu. Hatta bu yakınlaşma sayesinde ihtilal fikirleri Balkanlara sıçrayarak Osmanlının sonunu getiren İttihatçıların yükselişini sağlayacaktır.
- Napolyon’un Kuzey İtalya’da kurduğu cumhuriyetler ihtilal fikirleri ile yoğurularak İtalya’nın birleşmesini sağlayacaktır.
İtalyan siyasi birliğinin sağlanmasıyla ilgili daha önce bir video yapmıştık. Kartlarda çıkan bağlantıya tıklayarak izleyebilirsiniz. Napolyon Avrupa’da tehdit oluşturabilecek çoğu gücü etkisiz hale getirmişti. Şimdi geriye İngiltere kalıyordu. Ancak görüşmeler sırasında İngiltere’yle bir anlaşmaya varılamadı. Napolyon da bu yüzden İngiltere’yi barışa zorlamak istedi. Peki nasıl? İngiltere’ye hassas olduğu bir noktadan vurmak gerekir. Bu nokta da Mısır’dı. Mısır, İngiltere’nin Hindistan’la olan ulaşım yollarının üzerinde gayet stratejik bir noktaydı. Bu nokta ele geçirilir ve İngiltere’nin Hindistan’la olan bağlantısı burada kesilecek olursa, İngiltere ekonomik sıkıntıya düşer ve Fransa ile barışa mecbur kalırdı. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu’nun Mısır üzerindeki otoritesi zayıf olduğundan burası kolayca ele geçirilebilir ve Fransa bir sömürge kazanabilirdi. Daha sonra Süveyş’te bir kanal açarak eğer başarılı olursa Hindistan’a kadar ulaşabilirdi. 19 Mayıs 1798’de Toulon Limanı’ndan hareket eden donanma önce yol üzerindeki Malta’yı ele geçirdi ve daha sonra Mısır’a yöneldi. 2 Temmuz’da İskenderiye ele geçirildi ve Fransa Mısır’daki ilk toprağını kazandı. Daha sonra 21 Temmuz’da da Kahire ele geçirildi. 1 Ağustos’ta Fransız donanmasını arayan İngiliz Donanması İskenderiye’ye çok yakın bir konumda olan Abukir koyundaki Fransız donanmasına ani bir baskın yaptı. Baskından sadece 4 gemi kaçabildi ve donanma neredeyse yok oldu. Napolyon’u Fransa’ya geri götürecek gemiler artık yoktu.
Kur’an’ın yalanlarla dolu olduğunu söyleyen Napolyon, Mısır’a ayak basmasından itibaren, halkın sempatisini çekmek için İslâm’ı kullanmaya çalışmıştı. Mısır halkına hitaben yaptığı konuşmada şöyle diyordu: “Mısır halkı! Size, dininizi yıkmak için geldiğimi söyleyeceklerdir. İnanmayınız. Onlara, haklarınızı iade etmek, sizi sömürenleri cezalandırmak için geldiğimi ve Memluklardan daha fazla Allah’a, Peygamberine ve Kur’an’a saygı duyduğumu söyleyiniz.” Bu propagandaların etkisiz kaldığı da söylenemez. Mısır halkı kendisine “Sultan el-Kebir” yani Büyük Sultan diyordu.
Mısır’a çıktığı sırada ise, hem Papa’dan ve hem de Mekke Şerifi’nden mektup almıştı. Papa, mektubunda kendisine “Çok sevgili oğlum” diye hitap ederken, Mekke Şerifi de kendisine “Kutsal Kâbe’nin koruyucusu” diyordu. Mısır seferi, Fransa’ya karşı yapılan mücadeleye iki yeni devletin de katılmasına sebep olmuştur: Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu. Osmanlı Devleti, kendi topraklarını işgal eden bir devlete karşı elbette seyirci kalamazdı. Rusya’nın katılması ise şu sebeplerdendi:
1- Malta Şövalyeleri, Rus Çarı’nın himayesine girmişlerdi. Napolyon’un, Mısır’a gelirken Malta’yı alması Rusya’yı sinirlendirdi.
2- Campo Formio Antlaşması ile Yedi Ada’yı alan Fransa, buradan Mora ve Arnavutluk’ta kışkırtmalar yapıyordu. Balkanlar’a kendisi göz koyan Rusya, buraların Fransa’nın eline geçmesinden korkmaya başladı.
3- Mısır’ı ele geçiren Napolyon, buradan yukarı çıkabilir ve Osmanlı İmparatorluğu’nu yıkabilirdi. Hâlbuki Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları üzerinde Rusya’nın emelleri vardı.
Bu sebeple, İngiltere Aralık 1798’de ve Rusya da Ocak 1799’da Osmanlı Devleti’yle ittifak yaptılar. Tarihte ilk defa Rus donanması Boğazlar’dan geçti ve Osmanlı donanması ile birlikte Yedi Ada’yı zapt etti. Napolyon Osmanlıyı barışa zorlamak için Suriye’ye doğru ilerledi. Gazze ve Yafa’yı ele geçirdi. Daha sonra Akka Kalesi’ni kuşatmaya başladı. Ancak Cezzar Ahmet Paşa onu çok büyük bir hezimete uğrattı. Bu, Napolyon’un ilk yenilgisiydi. Mısır’a geri dönmek zorunda kalan Napolyon, askerlerinin çoğunu yolda kaybetti. Hepsi açlık, susuzluk ve hastalıktan öldü. Bu sırada Fransa da karışmıştı. Savaşa bir sürü yeni taraf eklenmiş her taraftan saldırmıştı. Bu yüzden Napolyon Fransa’ya döndü ve 23 Ağustos 1799’da askeri bir darbe yaparak Konsül rejimini kurdu. Böylece Napolyon’un siyasetteki diktatörlük dönemi başlıyordu.
Kötü bir haldeki Fransa’yı ele alan Napolyon, yeniden saldırıya geçen Avusturya’yı püskürtünce Lunéville Barışı imzalandı. Bu barışın ardından İngiliz başbakanı Pitt, başbakanlıktan düştü. Yerine gelen Addington, hemen Fransa ile barışa yanaştı. Fransa da zaten savaştan yorulmuştu. Sonunda, 27 Mart 1802’de, İngiltere ile Fransa arasında, Paris’in kuzeyinde Manş kıyılarına yakın Amiens’de barış imzalandı. Bu barışa göre:
1- İngiltere, Fransa’nın müttefikleri olan İspanya ve Hollanda’dan ele geçirmiş olduğu bütün sömürgeleri bu iki devlete iade edecek, yalnız Seylan ve Trinidad İngiltere’de kalacaktı.
2-Malta Adası’nı İngiltere, Malta Şövalyeleri’ne iade edeceği gibi, Mısır’daki askerini de geri çekecekti.
3- Fransa da, keza Mısır’dan ve Papalık arazisinden askerini geri çekecekti.
Bu şartlar sayesinde Osmanlı da savaştan önceki topraklarına kavuşmuş oldu. Barışın sağlanmasıyla beraber Napolyon reform dönemine geçti. Vilayet ve ilçe sistemini kurdu. Yargıçlar halk oyuyla seçilirken artık hükümet ataması sistemine geçildi. Fransız Merkez Bankası’nı kurdu. Memurların daha iyi yetişmesi için ortaöğretimin yönetimini devlete bağladı. Yani bugünkü liselerin kurucusu Napolyon’dur. İlk Fransız Medeni Kanunu’nu da o çıkardı. “Din olmadan devlet içinde dirlik ve düzen sağlanamaz.” diyerek Papa’yla barıştı.
Daha sonra Napolyon’un denizaşırı faaliyetleri hız kazanmaya başladı. Bu atmosfer içinde savaşın sebebi de ortaya çıkmakta gecikmedi. Napolyon, Piyemonte ve İsviçre’yi de Fransa’ya ilhak etmişti. Amiens Barışı’na göre, İngiltere’nin de Malta’dan çekilmesi gerekiyordu. Fakat İngiltere, Fransa, İsviçre ve Piyemonte’den çekilmedikçe, kendisinin de Malta’yı terk etmeyeceğini bildirince Fransa, 26 Nisan 1803’te İngiltere ile diplomatik münasebetlerini kesip savaşa başladı. Daha sonra savaşa Avusturya ve Rusya da eklendi. Napolyon Britanya Adalarını ele geçirerek İngiltere’yi tamamen susturmak istedi. Ancak Fransız donanması büyük bir hezimete uğradı. Ancak karada çok büyük bir zafer kazandı. Bavyera’da 40.000 Avusturya askerini esir aldı Napolyon. Aynı zamanda Austerlitz Muharebesi de yapılarak Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’na son verilmiş oldu. Daha sonra Prusya, Avusturya ve Rusya’nın tarafına geçti. Napolyon 8 Ekim 1806’da Prusya üzerine harekete geçti ve 6 gün sonra Berlin’e girdi. Prusya’yı tamamen ele geçiren Napolyon, Rusya’yı da barışa zorlamak için doğuya ilerlemeye devam etti. Ruslar ve Napolyon Niemen Nehri üzerindeki Tilsit’te karşı karşıya geldi. Savaş gerçekleşmeden önce Napolyon ve Aleksandr masada bu işi bitirmeye karar verdi ve görüşme başladı. İmzalanan Tilsit Barışı’yla şu olaylar gerçekleşiyordu:
- Lehistan topraklarında Varşova Büyük Dükalığı kurulacak ve Polonya böylece bağımsız olacaktı.
- Rusya Kıta Ablukası’na katılacak yani İngiltere’yle hiçbir ticari faaliyette bulunmayacaktı.
- Fransa’nın İngiltere’yle bir savaşa girmesi durumunda Rusya Fransa’yı destekleyecek, Rusya’nın Osmanlıyla bir savaşa girmesi durumunda da Fransa Rusya’yı destekleyecekti.
- Napolyon, İsveç’e ait olan Finlandiya’nın Ruslar tarafından ele geçirildiğini kabul edecekti.
Böylece Napolyon Fransa’ya döndü. Ancak yeni bir savaş başladı. Üstelik bu savaşa isyanlar çıkmış İspanya da dâhil oldu. Ancak Napolyon kısa sürede Madrid’e girerek isyancılardan kaçan kardeşi Kral Joseph’i yeniden tahta oturttu. Avusturya Bavyera’ya ordusunu soktu ve Napolyon Avusturya’nın da üzerine yürüdü. Kısa sürede kazanılan zafer sonrası 14 Ekim 1809’da Viyana’da barış yapıldı. Buna göre:
1- Galiçya toprakları iki kısma ayrılıyor ve Batı Galiçya Varşova Büyük Dukalığı’na, Doğu Galiçya da Rusya’ya veriliyordu.
2- Salzburg ve civarını Avusturya, Ren Konfederasyonu’na veriyordu. Salzburg’u Avusturya Presburg Barışı ile almıştı.
3- Yine Avusturya, İstirya, Trieste ve Fiume ile Hırvatistan’ın bir kısmını Fransa’ya terk ediyordu.
Bu sırada Rus Çarı Aleksandr’ın siyasi gerilimi tırmandırması Fransa ile Rusya arasında yeni bir savaş başlattı. Napolyon Niemen Nehri’ni geçerek Rus topraklarına girdi. İlk başlarda savaşları kazandı ancak Ruslar sürekli geri çekiliyordu. Napolyon sadece çekilen Rus ordusunu takip ederek Moskova’ya kadar girdi. Ancak Ruslar Moskova’dan çekilmeden önce şehri ateşe vermişti. Derken kış da bastırdı. Bunun üzerine Napolyon Fransa’ya dönmeye karar verdi. Zaten erzakları da bitmişti. Ancak dönüş yolunda Ruslar ani bir baskın yaparak Napolyon’u büyük bir yenilgiye uğrattı. Öyle ki Niemen Nehri’nden 300.000 kişi olarak geçen Fransız ordusu geri dönerken yalnızca 50.000 kişiydi. Bu yenilgi Napolyon’un sonunu hazırlıyordu. Müttefik Devletler Fransa’ya 1795 sınırlarına çekilmesi şartıyla barış teklif etti ancak Napolyon bunu kesin bir şekilde reddetti. Bunun üzerine İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya; Fransa’nın 1792 sınırlarına çekilene kadar durmayacakları konusunda anlaştı. Bu olaylar üzerine Senato Napolyon’u imparatorluktan azletti ve yönetimi Napolyon hanedanına bırakarak Napolyon’u Elbe Adası’na gönderdi. 30 Mayıs 1814’te imzalanan anlaşmalarla beraber Fransa 1792 topraklarına çekildi. Ancak Napolyon hareketli bir adamdı, yerinde durmayacaktı. Elbe Adası’ndan kaçtı ve 20 Mart 1815 akşamı Tuileries Sarayı’na girdi. Napolyon her ne kadar 1792 sınırlarına çekileceğini söylemiş olsa da Belçika’ya askerini soktu. Bu yüzden Müttefik Kuvvetleri 18 Haziran’da Fransa’yla Waterloo Savaşı’na tutuştular. Ancak Napolyon bu savaşta en büyük hezimetine uğradı. 2 Ağustos’ta yapılan anlaşmayla Napolyon, İngiltere’ye esir olarak verildi ve İngiltere de onu Güney Atlantik Okyanusu’nun ortasındaki Saint Helene Adası’na sürgün etti. Aynı zamanda yeni anlaşmayla beraber Fransa 1790 topraklarına çekildi. Napolyon 5 Mayıs 1821’de Saint Helene’de kanserden öldü.
Bir tarih efsanesi işte böyle tarihe gömülmüştü. Böylece bir videomuzun daha sonuna geldik. Videolarımızdan haberdar olmak için abone olmayı ve bizlere destek olmak için videoyu beğenmeyi unutmayın.
0 Yorum