Alfred Hıtchcock’un ilk kez ‘Ölüm Korkusu’orijinal adıyla ‘Vertigo’adlı 1958 yapımı filminde kullandığı efekttir.Nesne sabit tutulurken,arka plan büyütülür veya küçültülür.Peki vertigo efekti bir diğer adıyla dolly zoom sinemada nasıl bir etkiye sahiptir ve nasıl kullanılır?
Kamera gövdesi bir dolly veya şaryo ile ileri geri hareket ettirilerek (truck-in) çekimi yapılan konuya yaklaşırken,karşıt bir hareket olan uzaklaştırma ile (zoom-out)yapılır.Fiziksel olarak nesneden uzaklaşırken mekanik olarak nesneye yaklaşılır ya da tam tersi durumda gerçekleştirilebilir.
Sinemada kamera seyircinin gözü işlevi görür.Yönetmen bize neyi göstermek istiyorsa kamera onu gösterir.Bir nesneden mesafe olarak uzaklaşabiliriz fakat aynı zamanda o nesneye büyütme yapamayız.Gözümüz bu iki işlevi eş zamanlı yerine getiremez.Tam da bu durumda Vertıgo efekti bizim yapamadığımızı gerçekleştirir ve kendi gözlerimizle bunu gördüğümüzde sahnedeki olumlu veya olumsuz durumları hissetmeye başlarız.Bu efekt sayesinde sahnede yaşanan duygunun seyirciye geçmesi kolaylaşır.
Yazımızın girişinde de bahsettiğimiz efekte adını veren Vertigo adlı filmdeki James Stewart’in merdivenden aşağı baktığı sahnede bu teknik ilk kez kullanılmış karakterin içinde bulunduğu ruhsal durum,karakterin filmik dünyadaki hissiyatı başarılı bir şekilde seyirciye aktarılmıştır.Aynı zamanda bu teknik kullanılarak sahnenin gerilim dozajı yükseltilmiştir.
Hitchcock aslında bu tekniği ilk kez Rebecca filminde kulanmak istemiş fakat dönemin teknik yetersizliklerinden dolayı ertelemiştir.Günümüz şartları baz alındığında Vertigo efekti yapmak kolay görünebilir fakat 50’li yıllarda bu hareketi gerçekleştirebilmek zor ve maliyetli bir işti.Bu tekniği sadece merdiven boşluğunda uygulamak bile 19.000 dolar harcamayla sonuçlanmıştır.
Vertigo efekti birçok sinemacıyı etkilemiştir.Anlatımlarını geliştirmek için birçok yönetmen bu tekniğe başvurmuştur.Bunlardan biri Steven Spielberg’tir.
Spielberg ‘Jaws ‘filminde ana karakter Polis Şefi Martin Brody’in sahilde yaşadığı tedirginliği aktarmak için bu yöntemi kullanmıştır.
Ron Howard yönetmenliğindeki Apollo 13,Robert Redford yönetmenliğindeki Quız show..Sinemada bu tekniğin kullanıldığı daha nice örnekler görebilirsiniz.
Yaşadığı çağın ötesinde bir sinema anlayışına sahip olan Hitchcock’un kullandığı teknikler bugün hala sinema dünyasında kullanılmakta,onun ardından gelen yönetmenlere ışık tutmaktadır.Bir sinefilin ise seyir doyumunu arttırmaktadır.
kaynakça:
0 Yorum